نحوه‌ی تایپ شعر فارسی (نکاتی در مورد هم‌ترازی و ...)

این آموزش مربوط است به موضوع آموزش Word (واژه پرداز مایکروسافت)

سلام؛
فرض کنید قرار است چنین متنی را تایپ کنیم:

همانطور که می‌بینید، در این حکایت، چهار بیت شعر در بین متون تایپ شده است...
سؤالی که مطرح است، این است که چطور دو مصراع این ابیات را:
اولا: در مقابل هم قرار دهیم؟
ثانیاً: هر دو مصراع را دقیقا به یک اندازه کنیم؟

من نتیجه نهایی را هم نشان دهم که متوجه منظورم بشوید. می‌خواهیم در نهایت به این حالت برسیم:

مطمئناً تا به حال با Word کار کرده‌اید و با ابزار مربوط به هم‌ترازی آشنا هستید. همانطور که می‌دانید ما در کل، چهار نوع هم‌ترازی داریم:
 - هم‌ترازی از راست یا Right (یا در اصطلاح "راست‌چین"): در این حالت تمام متون شما از سمت راست و دقیقا از یک نقطه خاص شروع می‌شوند (مثل همین نوشته‌ای که الان در حال خواندن آن هستید)
- ترازبندی وسط یا Center (وسط‌چین): در این حالت متون شما به وسط یک سطر منتقل می‌شوند. (مثل کلمه "حکایت" در جدول بالا)
 - هم‌ترازی از چپ یا Left (چپ‌چین): در این حالت نوشته‌های شما از سمت چپ با هم تراز می‌شوند، یعنی از یک نقطه آغاز می‌شوند. (مثل متون انگلیسی‌ای که احتمالا در سرتاسر وب دیده‌اید...)
 - هم‌ترازی از طرفین یا Justify: در این حالت که ویژه یک پاراگراف (چند خط متن بدون این‌که بینشان Enter خورده باشد) است، خط‌های پاراگراف به صلاح‌دید Word کمی کشیده می‌شوند تا از دو طرف به یک اندازه باشند... (اگر نگاهی به یک ستون روزنامه بیندازید متوجه می‌شوید که چقدر دقیق، خطوط با هم مساوی شده‌اند)

برای تایپ ابیات ما باید چند نکته خیلی مهم را از نرم‌افزار Word بدانیم:
1- چند ستونه کردن متون
2- استفاده از Shift+Enter به جای Enter
3- هم‌ترازی طرفین

اگر به روزنامه‌ها دقت کنید، متوجه می‌شوید که در همه آن‌ها از امکانی استفاده شده است که متون را در چند ستون درج کرده‌اند. این امکان در Microsoft Word 2003 از منوی Format و کلیک روی گزینه Columns قابل دسترسی‌ست. ما از این کار برای قرار دادن دو مصراع یک بیت در مقابل هم استفاده می‌کنیم.

فقط تنها نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که:

شما در تایپ ابیات باید ابتدا مصراع‌های اول همه بیت‌ها را پشت سر هم تایپ کنید و در پایان هر مصراع، برای رفتن به خط بعد، به جای Enter از Shift+Enter استفاده کنید.
متوجه شدید؟

یک تعریف کلی در مورد Enter وجود دارد: هر کجا شما از Enter استفاده کنید، مطمئنا با این‌کار یک پاراگراف ایجاد کرده‌اید.
ما برای انجام این‌کار نباید برای هر مصراع پاراگراف ایجاد کنیم، بلکه باید همه مصراع‌ها در خط‌های مختلف، اما کلاً در یک پاراگراف داشته باشیم...

با توجه به توضیحات بالا، دو بیت اول حکایت بالا باید به این صورت تایپ شود: [به رنگ مصراع‌های یک بیت دقت کنید]
کوته نکنم ز دامنت دست
بعد از تو ملاذ و ملجأای نیست
ور خود بزنی به تیغ تیزم
هم در تو گریز ار گریزم
[یعنی ابتدا مصراع اول بیت اول، سپس یک Shift+Enter، سپس مصراع اول بیت دوم، دوباره یک Shift+Enter، سپس مصراع دوم بیت اول، بعد Shift+Enter، سپس مصراع دوم بیت دوم و در نهایت، مجدداً یک Shift+Enterدیگر بزنید و اگر صد بیت هم بود، همین‌طور ادامه می‌دهید...]

حالا کافی‌ست موس را در انتهای کلمه "گریزم" (آخرین کلمه تایپ شده) یک بار کلیک کنید و کلید موس را پایین نگه دارید و تا ابتدای کلمه "کوته" بکشید تا این چند مصراع Select شوند:

حالا از منوی Format روی گزینه Columns کلیک کنید و در کادر باز شده، مورد مربوط به "دو ستونه" را انتخاب کنید و تنظیمات را شبیه به تصویر زیر قرار دهید (تنظیماتی که با رنگ قرمز مشخص شده‌اند بسیار مهم هستند! هر کدام که اشتباه تنظیم شوند، بعداً شما را با مشکل مواجه خواهند کرد):

حالا در همین حالت، روی دکمه Justify (روی نوار ابزار) کلیک کنید یا کلیدهای ترکیبی Ctrl+J را بفشارید...

خواهید دید که ابیات شما دقیقا به همان‌ صورتی که انتظارش را داریم در آمده و طول مصراع‌ها با هم مساوی است.

نکته مهم: با استفاده از خط‌کش‌های بالای صفحه می‌توانید ابیات را به وسط صفحه منتقل کنید یا به هر کجا که خواستید، جابه‌جا کنید. به تصویر نهایی دقت کنید:

موفق باشید؛
منبع :حمید رضا نیرومند/ http://aftab.cc/